درباره مراکز رشد مادر و کودک و «طرح هوای مادری» چه می‌دانید؟
تاریخ انتشار: ۲۰ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۱۲۷۰۵
در این مراکز بدون اینکه یک جدایی چندین ساعته بین مادر و کودک اتفاق بیفتد، کودک برنامه تخصصی خودش و مادر هم برنامه رشد خودش را دارد. این مراکز مبتنی بر نیاز مادران مدل خود را تعریف می‌کنند. طرح ملی هوای مادری به دنبال توسعه و حمایت از این مراکز است. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم - طیبه مجردیان: این روزها الگوهایی با عنوان «مجموعه‌های مادر و کودک» با توجه به نیاز میدان و در تنوعی از اشکال و کارکردها به صورت خودجوش و مردمی شکل گرفته است که متأثر از طیف متنوع نیازهای مادران است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
هم نیاز مادران به رشد و شکوفایی و داشتن وقت اختصاصی، هم نیاز کودکان به حضور در محیط‌های جمعی که لازمه رشد و شکوفایی و نشاط کودکان است و هم نیاز والدین به خصوص مادرها که بار اصلی تربیت کودک به عهده آنهاست به دریافت آموزش درست از خصوصیات این دوره سرنوشت ساز و نحوه رفتار و تعامل سازنده با کودک.
این مجموعه‌ها متفاوت از کودکستان‌ها هستند و با ایجاد امکان حضور توأمان مادر و کودک در کنار هم، فضایی اختصاصی به صورت جداگانه را برای مادران و کودکان فراهم می‌کند. در راستای ارتقاء، حمایت و توسعه مجموعه‌های مادر و کودک، در جهت تکریم مادری، ایجاد امکان رشد فردی و اجتماعی مادران در کنار فرزندپروری، تسهیل فرزندپروری و دریافت آموزش‌های درست در این زمینه، ترویج شیوه‌های موفق مادری، تقویت هم‌افزایی مادران و ایجاد شبکه مواسات و تخصصی مادری، «طرح هوای مادری» به عنوان یک پروژه ملی طراحی شده است.
رویداد هم‌افزایی فعالان مادر و کودک یک گام از چندین گامی است که طرح هوای مادری در نظر دارد اجرا کند. این رویداد با حمایت سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک، دفتر امور بانوان وزارت کشور و همکاری آستان قدس رضوی با حضور 30 گروه برگزیده از میان فعالان شاخص این عرصه و 14 هیات کودکانه از سراسر کشور، در روزهای 20 و 21 دی ماه در مشهد مقدس برگزار شد.
در همین راستا خبرگزاری تسنیم با خانم فرشته موسوی- عضو شورای سیاست‌گذاری اولین رویداد ملی هم‌افزایی فعالان مادر و کودک در ارتباط با این طرح، رویداد و «مجموعه‌های مادر و کودک» گفتگو کرده است. در ادامه مشروح این گفتگو را از نظر می‌گذرانید.
.
ایده اولیه برگزاری رویداد هوای مادری از کجا شکل گرفت؟ درباره ضرورت‌های توسعه مجموعه‌های رشد و تعالی مادر و کودک بفرمایید.
«رویداد هوای مادری» یک گام از چندین گام «طرح هوای مادری» است.
هوای مادری طرحی است که الگوهای مختلف رشد و تعالی مادران با نگاه خانواده محوری را دنبال می‌کند. چیزی که می‌بینیم این است که فضاها و عرصه‌های مختلفی که درحال حاضر برای رشد و ارتقاء زنان در جامعه وجود دارد مثل دانشگاه، کلاس‌های مختلف آموزشی، ورزشی و... همه فضاهایی هستند که بدون بچه تعریف شدند. معمولاً مادرها خصوصاً مادرهای جوانی که در شهرهای بزرگ و دور از خانواده‌هایشان هستند، از رشد و تجربه فضای نشاط شخصی باز می‌مانند . همین دغدغه باعث شد به دنبال توسعه و حمایت از الگوهای جدیدی باشیم که هم مادر و هم کودک بتوانند فضای رشد و تعالی شخصی خودشان را داشته باشند .
تعریف شما از مجموعه‌های رشد و تعالی مادر و کودک چیست؟ این عنوان چه تنوعی را دربرمی‌گیرد؟
تعریف ما از هسته‌ها و گروه‌های مادر و کودک، مرکز، مکان یا طرحی است که برنامه توأمان برای مادر و کودک داشته باشد یعنی مادر و کودک همزمان استفاده ببرند بدون اینکه یک جدایی چندین ساعته بین مادر و کودک اتفاق بیفتد. کودک برنامه تخصصی خودش را داشته باشد؛ آموزش، بازی و هر فرایندی که هست برای کودک طی شود و مادر هم برنامه رشد و تعالی خودش را داشته باشد.
خصوصاً که ما در دبیرخانه ملی طرح هوای مادری ناظر به آن کودکی صحبت می‌کنیم. در مبانی تربیتی کودک در این بازه سنی نقش والدین و خانواده خصوصاً مادر در فضای ارتباطی و امنیت کودک خیلی پررنگ است. از این جهت ما به دنبال این سه گروه که مجموعه‌ها این فضا را داشته باشند که مادر و کودک توأمان در کنار هم باشند ولی فضای تمرکز و رشد برای مادر هم فراهم باشد. این مسئله اقتضائات خاص خودش را دارد، طراحی می‌خواهد. خیلی از مجموعه‌هایی که در رویداد هوای مادری شرکت کردند، طراحی‌های متفاوتی داشتند و توانسته بودند این موضوع را پیش ببرند.
معنای فرزند از نگاه زن امروز چیست؟
درباره مجموعه‌های موجود مادر و کودک به لحاظ تعداد، تنوع و کیفیتشان اگر مقدور است بفرمایید.
ما از تنوع، تعدد و اقلیم‌های مختلفی که در سراسر کشور «طرح مادر و کودک» را پیاده می‌کردند، واقعاً شگفت زده شدیم. متأسفانه به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد، نتوانستیم در رویداد همه آنها را داشته باشیم، اما سعی کردیم به نحوی گزینش کنیم تا تنوع‌ها دیده شود. این جریان مردمی گسترده و قدیمی‌ست و تنوع دارد اما تا کنون به رسمیت شناخته نشده است. این مجموعه ها(تشکل‌های مادرانه) مشغول هستند به اصلی ترین کار فرهنگی که خدمت به مادرانی‌ست که کودکان زیر هفت سال دارند.
در این مدت که سعی کردیم مجموعه‌ها را رصد، دسته‌بندی و مطالعه کنیم، انواع مدل‌های مادر و کودک از مدل‌های؛ فضای اشتراکی کار مادر و کودک، فضاهای آموزشی مادران، فضاهای کسب و کار، فضاهای گفتمان سازی و پژوهشی مادر و کودک، هیئات مادر و کودک یا هیئات کودکانه، کارگاه‌های مادر و کودک، خانه رشد مادر و کودک، انواع مواسات؛ مواسات های محله ای، مواسات هایی در مناطق محروم را در زیست بوم مشاهده کردیم.
همین مدل‌های محتوایی هم که عرض کردم، در قالب‌های متنوع و جالبی فعالیت می‌کردند. قالب‌های محله‌ای و خانگی یعنی بدون اینکه افراد حتی مکانی داشته باشند، کارشان را پیش می‌بردند. البته بعضی هم مراکز رسمی داشتند یعنی جایی را اجاره کرده بودند یا خیری مکانی را در اختیار آنها قرار داده بود. بعضی مراکز هم خودشان پشتیبانی مالی داشتند، یک جا را خریده بودند و داشتند کار می‌کردند. بنابراین در قالب‌های متنوع فعالیت می‌کردند و عرصه‌های رشد مختلفی هم در مجموعه‌های مادر و کودک برای مادران در نظر گرفته شده بود.
یکی از مدل‌های بسیار جالب توجه و اصیل در مدل‌های مادر و کودک، هیئات هستند که با محوریت تعلیم شعائر دینی و درصدد پاسخ به یک نیاز جدی خانواده‌ها یعنی تربیت دینی و همچنین بهره والدین از مراسمات مذهبی شکل گرفته‌اند که این رویداد محملی برای گردهم‌آیی فعالین این حوزه نیز بوده است.
در کل مجموعه‌ها از تنوع جالبی برخوردار هستند و این مسئله نشان می‌دهد، مجموعه‌ها مبتنی بر نیاز مادران، طراحی‌هایشان را انجام می‌دهند و کارشان را تعریف می‌کنند.
عرصه‌های مختلفی که می‌فرمایید در آنها فضای رشد مادر و کودک درنظر گرفته شده، چه تنوعی را دربرمی‌گیرد؟
در عرصه‌های مختلف مهارتی مادران؛ از مهارت‌های غالباً زنانه و مربوطه گرفته تا مهارت‌های فنی و مهارت‌های رسانه‌ای، بحث‌های آموزشی از والدگری به طور ویژه گرفته تا توانمندسازی‌های محله‌ای، نشاط و سلامت، مسائل جسمانی مادرها، مسائل فرهنگی، تحصیلی، اجتماعی، با یک چنین تنوعی در عرصه‌های مختلف، برنامه رشد و تعالی مادران را طراحی کرده بودند. و نکته جالب توجه این است که اعضای این تشکل‌ها یا مجموعه‌های مادر و کودک قریب به اتفاق خودشان مادر هستند و با مسائل و چالش‌هایی که عموماً مادران دارند برای حال خوب مادران دیگر تلاش می‌کنند. همچنین از ویژگی‌های تشکیلات و جمع‌های زنانه می‌توان به روحیه مواسات اشاره کرد که این گروه‌های مادر و کودک بستر مناسبی برای شکل‌گیری آن در محلات و یا خارج از محلات بوده‌اند. در ایام کرونا، بارداری ها و پس از زایمان، حمایت نوبه‌ای از یکدیگر در نگه‌داری از فرزندان و ... نمونه‌هایی از شکل‌گیری مواسات در این جمع‌های مادرانه است.
برگزارکننده این رویداد چه نهاد یا اشخاصی هستند و شما در برگزای این رویداد چه اهدافی را دنبال می‌کنید؟
این رویداد توسط دبیرخانه ملی هوای مادری که جمعی از فعالین مردمی حوزه مادر و کودک هستند و با حمایت سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک، برگزار شده است.
هدف ما از برگزاری این رویداد هم‌افزایی مجموعه‌های مادر و کودک، حمایت از آنها، هویت بخشی به فضاهای مادر و کودک، توانمندسازی آنها و کمک به این مجموعه‌ها برای ارتقاء مدل و الگویی که دارند، است.
اتفاق خوب دیگری هم که ما در رویداد برای آن طراحی داشتیم، بحث اشتراک تجربه بود. سعی ما بر این بود که مجموعه‌ها همدیگر را ببینند، با هم صحبت کنند و از تجربیات هم استفاده کنند.
پرونده «مسأله جمعیت و زن اجتماعی جدید» منتشر می‌شود
ارتباط مجموعه‌های مادر و کودک با مهدکودک‌های موجود چیست؟
ما یک الگویی برای اوان کودکی داریم به نام کودکستان. هرچند بعضی از خانواده‌ها حتماً به کودکستان احتیاج دارند اما یک نسخه عمومی نمی‌تواند برای همه مفید باشد. ضمن اینکه این الگو در کنار مزیت‌هایی که برای خانواده ها دارد، آسیب‌هایی هم داشته است. همه خانواده‌ها هم به این کودکستان‌ها احتیاج ندارند. بنابراین ما در کنار کودکستان‌ها، به دنبال نسخه بدیلی بودیم برای خانواده‌هایی که ترجیح می‌دهند در این بازه سنی، مادر و کودک کنار هم باشند و مادر هم فضای رشد داشته باشد .
بنابراین این الگوهای مادر و کودک را به رسمیت شناخته و درصدد توسعه ان‌ها برآمدیم تا هم مادران بیشتری به این فضاها دسترسی و فرصت رشد و ارتقا داشته باشند و هم کودکان بیشتری در فضای امنی که می‌تواند در یک مجموعه مادر و کودک حاکم باشد، قرار بگیرند و از آن استفاده کنند. و در آخر هم کنشگران و فعالین بیشتری بتوانند آن دانش، مهارت و ظرفیتی که دارند را در اختیار خانواده‌ها قرار بدهند.
چند مجموعه در این رویداد شرکت کردند؟ رصد مجموعه ها چگونه صورت گرفت؟
ما چندین مرحله شناسایی برای گروه ها و هسته‌هایی که در رویداد شرکت کردند، داشتیم. از تابستان 1402 فرایند شناسایی را شروع کردیم. در همان ابتدا 19 مجموعه شاخص مادر و کودک را شناسایی کردیم. تجربه نگاری‌های مفصلی از آنها انجام دادیم و به طور کامل با این مجموعه‌ها آشنا شدیم و ظرفیت‌های آنها را شناخته. متقابلاً آنها هم با طرح آشنا شدند. در آذر ماه هم یک فراخوان برای گروه‌هایی که نتوانسته بودیم شناسایی کنیم و در جای جای کشور فعالیت می‌کردند، منتشر کردیم. 4 روز فراخوان ما بالا بود و در این مدت حدود 400 طرح برای ما آمد. و ما طرح‌های ارزشمندی از نقاط مختلف کشور یعنی از تمامی استان‌ها و اقلیم‌های مختلف داشتیم. به تناسب ظرفیت گروه‌ها و ظرفیت رویداد 19 گروه برگزیده شدند و به رویداد راه پیدا کردند. البته داوری آنها مراحلی داشته و سه مرحله پایش اتفاق افتاد. اول یک شاخص چک شد. بعد که شاخص دوم چک شد، مصاحبه تلفنی صورت گرفت و بعد از این مصاحبه 19 گروه انتخاب شدند. در کنار پیگیری این کار، حدود شش ماه پیش فراخوان هیئت‌های کودک که بعضاً هم مادر و کودک بودند منتشر شده بود و از بین 160 طرح ارسالی، 14 هیئت کودک برگزیده شدند و در رویداد هوای مادری شرکت داشتند. و حالا با توجه به اینکه برای بعضی از گروه‌ها شرایطی به وجود آمد که نتوانستند حضور پیدا کنند، در نهایت 51 گروه مادر و کودک در رویداد شرکت کردند. البته این را هم عرض کنم که ما در شناسایی گروه‌ها از ظرفیت‌های استانداری و وزارت کشور هم استفاده کردیم. و آنها فعالین استان خودشان را معرفی کردند.
با توجه به رصدی که در این رویداد داشتید، وضعیت مجموعه‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بعد از این رویداد و رصدی که داشتیم، به دلیل عزم و دغدغه بالایی که افراد داشتند، تنوع زیادشان، مخاطبین زیادی که داشتند و تنوع اقلیمی این مجموعه‌ها، واقعاً آینده روشنی برای این مجموعه‌ها متصور هستم.
من فکر می‌کنم این زیست بوم با همراهی نهادهای مربوطه، همت فعالین مادر و کودک و جریان‌های فعال حوزه خانواده و تربیت، می‌تواند به یک زیست بوم کاملاً پایدار تبدیل شود. و این آینده دور از انتظاری نیست.
ظرفیت آن به طور کامل وجود دارد. فقط همت فعالینش را می‌خواهد و همتی که نهادها و کنشگران دیگر می‌توانند در این حوزه داشته باشند.
دستاوردهای این رویداد چه بود؟
این رویداد از نظر بنده چند دستاورد جدی داشت. اول اینکه در حوزه مادر و کودک ما تا الآن هویت مادر کودکی نداشتیم. به عنوان مثال هویت کار کودک داریم، هویت حوزه زنان داریم، اما
مجموعه‌های مادر کودک تا قبل از این رویداد به عنوان یک هویت مستقل شناخته نمی‌شدند. ولی بعد از طرح هوای مادری و برگزاری این رویداد که یکی از اهدافش هم همین هویت بخشی به مراکز مادر کودک بود، ادبیات و گفتمان مادر و کودک در کشور تسری پیدا کرد و در دستور کار نهادها قرار گرفت. آدم‌ها و سطح جامعه با این مراکز آشنا شدند و این یکی از دستاوردهای مهم این رویداد است که هویت مادری و کودکی به رسمیت شناخته شد .
دومین دستاورد این بوده که در این رویداد ظرفیت‌های بسیار بالایی از نقاط مختلف کشور شناسایی شدند. مجموعه‌های کوچک و بزرگی که شاید در حالت عادی هیچ وقت با آنها آشنا نمی‌شدیم اما الحمدلله به لطف خدا و امام رضا علیه السلام که زیر سایه امام رضا(ع) این رویداد برگزار شد، ظرفیت‌های بسیاری شناسایی شدند.
و همچنین گروه‌ها با طرح هوای مادری آشنا شدند که یک طرحی به عنوان حامی شما فعالیت می‌کند و قصد دارد این زیست بوم را ارتقاء بدهد. یکی دیگر از دستاوردها این بود که گروه‌ها با هم روی مسائل زیست بوم فکر کردند و هم افزایی داشتند و درنهایت ما با توجه به نظر فعالین این حوزه در ارتباط با مسائلی که در این زیست بوم وجود دارد، به یک خروجی رسیدیم. و نکته آخر هم اشتراک تجربیات بود؛ برای مجموعه‌ها این فرصت پیش آمد تا درباره مسائل مختلف این حوزه از نزدیک با هم گفتگو کنند و از تجربیات هم بهره‌مند شوند.
برنامه‌های آتی شما برای ادامه جریانی که شکل گرفته چیست؟
طرح هوای مادری گام‌های زیادی دارد و یک طرح مبسوط ملی است. یکی از این گام‌هایش رویداد هم‌افزایی فعالان است که انجام شد. اما
نقطه مطلوب برای ما این هست که گام‌های طراحی شده را ادامه بدهیم تا زمانی که به یک زیست بوم پایدار قوی با ظرفیت مخاطب و کنشگر بیشتر برسیم. و مادران خیلی بیشتری و یا شاید بتوان گفت همه مادرانی که کودکان زیر 7 سال دارند، بتوانند به مجموعه‌های مادر و کودک دسترسی داشته باشند و فرایند رشد و ارتقاء خودشان را در عرصه هایی که علاقه‌مند هستند و یا نیاز می‌بینند، دنبال کنند.
آیا دولت عزم جدی برای حمایت از این مجموعه ها دارد؟
الحمدلله سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک به عنوان متولی کودکان زیر 7 سال، با توجه به نگاه خانواده محوری و جریان مشارکت مردمی که در خودش دارد از این طرح حمایت می‌کند. حالا چه در بحث رسمیت بخشی به این فضا و چه در انواع حمایت‌های محتوایی و جنبه‌های مختلف دیگر، حمایت در نظر گرفته است. از آن طرف دفتر بانوان وزارت کشور، هم به لحاظ رسمیت بخشی و هم در مواردی که دستش باز است و می‌تواند کمک کند، برای این موضوع اعلام آمادگی کرده و تا الان من این فضا را مثبت ارزیابی می‌کنم.
آیا ساز و کاری برای مجموعه‌های مادر و کودکی که در رویداد هوای مادری شرکت نداشتند ولی می‌خواهند از بسته‌های محتوایی و مهارتی شما استفاده کنند، وجود دارد؟ آیا برنامه مشخصی برای ارتقاء این مجموعه‌ها دارید؟
مجموعه‌هایی که در رویداد شرکت کردند، واقعاً نمی از نیم بودند. به خاطر محدودیت‌هایی که ما داشتیم این تعداد یعنی 43 مجموعه در رویداد حضور داشتند. عرض کردم 400 طرح مادر و کودک و 160 طرح هیئت کودک برای ما آمده و این‌ها چیزی نیست که ما نسبت به آن بی‌توجه باشیم. حتماً فرایندهایی برای آنها طراحی شده و طبق این فرایندها با گروه‌ها پیش خواهیم رفت. مطمئناً نسبت به این ظرفیت بی‌توجه نیستیم و کم‌کم برنامه‌های مربوط به آنها هم پیش خواهد رفت.
پایان پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: زبان مادری خانواده معاونت امور زنان و خانواده زنان زنان و خانواده زبان مادری خانواده معاونت امور زنان و خانواده زنان زنان و خانواده مجموعه های مادر و کودک رویداد شرکت کردند رویداد هوای مادری عرصه های مختلف طرح هوای مادری مادر و کودک مجموعه ها داشته باشند خانواده ها تربیت کودک رویداد هم هم افزایی برای مادر شکل گرفت زیست بوم مادر هم گروه ها برای ما
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۱۲۷۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
انعکاس چهره معلم در قاب جادو
خاطره‌سازی تلویزیون در حوزه معلم و مدرسه با آثار دیگری هم رقم خورده که هرکدامش یک بخش از دوران کودکی‌مان را یادآوری می‌کند. در آستانه روز معلم هستیم و متناسب با این فضا، مروری به برخی سریال‌های خاطره‌انگیز داشتیم که با حال و هوای معلم و مدرسه روی آنتن رفته است.قصه شیطنت‌های مجید
برای خیلی از ما، قصه‌های مجید با حال و هوای شاگرد پر از شیطنتی به نام مجید، ماندگار شده که هر بار با یک چالش روبه‌رو می‌شد. مجید مثل بقیه دانش‌آموزان نبود و هر بار می‌خواست مشکلاتش را به روش خودش حل کند. تعجب بی‌بی، مادربزرگ مجید از کارهایی که این پسر نوجوان انجام می‌داد، تناقض و جذابیت‌های این مجموعه را بیشتر می‌کرد. قصه‌های مجید، برگرفته از کتابی با همین عنوان بود که به قلم هوشنگ مرادی کرمانی منتشر شده بود. البته در کتاب قصه‌های مجید، داستان در شهر کرمان روایت شده بود و در این سریال، داستان در شهر اصفهان روایت می‌شد. مدرسه و معلم‌ها از عناصر اصلی این قصه بودند.
یک مدرسه شبانه‌روزی
مدرسه همت را هم باید ازجمله مجموعه‌های با محوریت درس و مدرسه دانست. این مجموعه تلویزیونی درباره دانش‌آموزانی است که در یک مدرسه راهنمایی با نام همت به صورت شبانه‌روزی زندگی می‌کنند. این دانش‌آموزان هربار با ماجرای تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند. کارگردانی این کار در دست رضا میرکریمی بود و ازجمله بازیگران اصلی آن می‌توان به مهران رجبی اشاره کرد که خودش هم روزگاری در قامت معلم فعالیت می‌کرده است. از دیگر بازیگران مدرسه همت می‌توان به مسعود جدی، یدا... حبیبی، مسعود ریاضی، علی رمضانی و کاظم سفیدی اشاره کرد.
حال و هوای مادرها در یک مدرسه
مدرسه مادربزرگ‌ها با آن حال و هوای طنز بازیگران سن و سالدار را یادتان هست؟ سریال مدرسه مادربزرگ‌ها به کارگردانی غلامرضا رمضانی و بر اساس طرحی از مرحوم فرشته طائرپور است که روایتگر به مدرسه آمدن تعدادی خانم میانسال را نشان می‌داد. این خانم‌ها که با معلم جوان روبه‌رو می‌شوند، هر بار یک قصه را رقم می‌زدند. در کنار مادربزرگ‌ها و خانم معلم و شاگردان مدرسه، یک زن و مرد سرایدار مدرسه بودند و گوشه‌ای از مدرسه زندگی می‌کردند که آنها نیز در نوع خود شخصیت‌های جالبی را خلق کردند. نکته جالب درباره مدرسه مادربزرگ‌ها این بود که شخصیت‌ها و قهرمان‌های این سریال همه از میان زنان میانسالی بودند که توانستند با نوع بازی و شخصیتی که داشتند، مخاطبان را با خود همراه کنند. مخصوصا نوع گویش و ادای دیالوگ و لهجه‌ای که هرکدام از این افراد داشتند، آنها را به کاراکترهای محبوب و دوست داشتنی تبدیل کرده بود.
باز دیر رسیدم
چهره اکبر عبدی با آن ترس و استرسی که برای رسیدن به مدرسه داشت برای خیلی‌ها خاطره‌ساز شد و جمله همیشگی «باز مدرسم دیر شد» را ماندگار کرد. مجموعه باز مدرسم دیر شد به کارگردانی حسین افصحی محصول سال ۱۳۶۲ بود و اکبر عبدی، نقش یک شاگرد تنبل را در آن بازی می‌کرد که همیشه برای رفتن به مدرسه‌اش دیر شده بود. عبدی پیش از این درباره بازی در این سریال گفته بود که برای نقش‌آفرینی در این مجموعه ۱۰۰۰ تومان دستمزد می‌گرفته است. شخصیت محسن با بازی اکبر عبدی همیشه برای رسیدن به مدرسه تاخیر داشت و بازیگوشی می‌کرد. نوع بازی و تکه‌کلام اکبر عبدی باعث شده بود این مجموعه به یک اثر پرطرفدار تبدیل شود.
آقا اجازه هولم نکن
مبصر چهار ساله کلاس را یادتان هست؟ همان پسر قدبلندی که انگار سنش از بقیه بچه‌های دیگر بیشتر بود و چند سال یک کلاس را گذرانده بود. شعر معروفی که ابتدای هر قسمت با عنوان «آقا اجازه هولم نکن» می‌خواند، آن را به یک خاطره ماندگار برای مخاطبان تبدیل کرده بود. بازی مرحوم حسین محب‌اهری در این مجموعه نمایشی به جذابیت‌های آن افزوده و مخاطبان بسیاری را به سمت آن کشیده بود.
روایتی از ۵ دختر دبیرستانی
آسمان همیشه ابری نیست هم ازدیگر مجموعه‌های تلویزیونی با حال وهوای مدرسه بود که روایتگر قصه پنج دختر نوجوان از پنج خانواده مختلف را نشان می‌داد که هر کدام با چالش‌هایی مواجه می‌شدند. در قصه سریال فوق،نسرین یکی ازدانش‌آموزان بود که پدرش با مشکلات مالی مواجه می‌شد.زندگی همه دختران درسریال آسمان همیشه ابری نیست، با محوریت دبیرستانی بود که در آن درس می‌خواندند.این مجموعه تلاش می‌کرد بارویکردی اجتماعی زندگی پنج خانواده راازنظررفتاری واخلاقی روایت کند که درطول داستان،تبعات رفتارهرکدام از آنها در قالب داستانی اجتماعی ودرام به تصویر کشیده می‌شد.تاثیر مدرسه بررفتاراین پنج دختر دبیرستانی ازجمله مسائلی بود که توانست این مجموعه رابه یک روایت تاثیرگذار ازتاثیرمدرسه و خانه بر یکدیگر تبدیل کند.
معلمی در دل روستا
کوبار و روایت معلمی که به روستا می‌رود هم قصه به یادماندنی از مدرسه و معلم بود. این مجموعه یک درام تلویزیونی اجتماعی و داستانی به کارگردانی فریدون حسن پور بود که در بهار ۱۳۹۷ از شبکه دوم سیما پخش شد. کوبار در زبان گیلکی به معنای باران کوهی (کوه و تپه باران زده) است. در این مجموعه تلویزیونی بازیگرانی مانند پژمان بازغی، مهران غفوریان، مهران رجبی، پیام دهکردی و سیروس گرجستانی حضور داشتند. داستان کوبار درباره معلمی جوان با بازی ارمیا قاسمی بود که برای آموزش دادن به روستا رفته بود و در این روستا با عشق و علاقه فراوان به کودکان راه و رسم زندگی را آموزش می‌داد. البته در این مسیر با اختلافات مختلفی روبه‌رو می‌شد و همین مسأله، خط کلی قصه را رقم می‌زد.
مدرسه‌ای با حال و هوای ادبیات
از دیگر آثار نمایشی تلویزیون که با حال و هوای مدرسه و معلم پخش شده بود، سریال مدرسه ما بود. داستان این سریال که در گروه کودک و نوجوان تهیه شده بود، درباره دانش‌آموزان کلاس سوم مدرسه راهنمایی چمران بود که دردسرها و مشکلاتی را برای مدرسه ایجاد می‌کردند. کیهان، معلم جدید ادبیات که در میانه سال جایگزین معلم قبلی شده است تغییراتی را در شرایط مدرسه ایجاد می‌کرد. حال و هوای همراهی معلم ادبیات جدید، بچه‌ها را بیشتر از قبل با فضای مدرسه همراه کرده و ماجراهایی را رقم زده بود. سریال مدرسه ما به کارگردانی داریوش یاری، تولید و روانه آنتن شده بود.
زنگ آخر
از دیگر مجموعه‌های با محوریت نمایش شخصیت معلم‌ها باید به زنگ آخر اشاره کرد که به کارگردانی نیما فلاح و در سال ۱۳۸۱ تولید شده بود. قصه زنگ آخر مربوط به مدرسه‌ای بود که مدیرش قول داده بود تا پایان سال، آن مرکز آموزشی را به بالاترین سطح علمی و... برساند اما در این مسیر، رویدادها و ماجراهای مختلفی رخ می‌داد. بازیگرانی همچون سیامک انصاری، ارژنگ امیرفضلی، سیدجواد رضویان، رامین ناصرنصیر، بیژن بنفشه‌خواه، رضا بنفشه‌خواه، نادر سلیمانی و امیر نوری در این سریال نقش‌آفرینی کرده بودند.
معلمی در پایتخت
در کنار برنامه و سریال‌هایی که با حال و هوای خاص و ویژه مدرسه یا معلمان روی آنتن رفته، برخی از مجموعه‌ها هم در قالب یک یا چند شخصیت، کاراکترهای معلم را در دل قصه خود جای داده‌اند؛ به‌عنوان مثال در سریال پایتخت، با یک معلم قدکوتاه طرف هستیم که نقی چند بار به کنایه به او می‌گوید:«دوغت رو بنوش» و او را به سخره می‌گیرد. کمی بعد متوجه می‌شود که فقط قامت او کوتاه است و سن و سالی دارد. شخصیتی که معلم روستاست و زن و بچه دارد که همین تناقض در ظاهر و باطن او باعث ایجاد طنز در قصه می‌شود.
آقا یوسفی در دل کردستان
سریال دیگری که به کاراکتر معلم اشاره کرده، سریال نون خ است که در فصول دوم و سوم خود، کاراکتری به نام آقایوسف را در قامت معلم بچه‌های روستا نشان می‌داد. این کاراکتر که با هنرمندی یوسف کرمی اجرا شده بود، با سادگی و صداقتی که از خود نشان می‌داد، توانست آن را باورپذیر نشان دهد. کرمی پیش از این درباره این نقش گفته بود: نوعی سادگی و صداقت در گفتار و دیالوگ‌های این سریال وجود دارد؛ به شکلی که انگار شخصیت‌ها از جنس خود مردم هستند که همه این موارد سریال را قابل باور می‌کند. همچنین شوخی‌های خاص و منحصر‌به‌فردی که سعید آقاخانی و نویسنده طراحی می‌کنند و استفاده از بازیگرانی که شاید تا پیش از نون‌خ جای دیگری دیده نشده بودند از دیگر ویژگی‌هایی است که به نظرم این مجموعه را متفاوت کرده است. من تئاتر را از مدرسه و دوران راهنمایی شروع کردم و در ادامه هم با تحصیلات دانشگاهی ادامه دادم و به رشته بازیگری در دانشگاه آزاد اراک رفتم. در ادامه هم در کارهای تصویری و دیگر حوزه‌های هنر فعالیت داشتم.
شما که معلمی
احتمالا شما هم دیالوگ معروف مرحوم آتیلا پسیانی را در سریال چاردیواری به خاطر دارید که به پسر معلمش می‌گفت:«شما که معلمی...» و ادامه جمله را با سرزنش خطاب می‌کرد. شخصیت معلم سریال چاردیواری با بازی جواد عزتی توانسته بود در میان کاراکترهای پرمخاطب این مجموعه قرار گیرد و تماشایی شود. قصه اصلی چاردیواری درباره جوانی به نام نادر بود که درگیر ماجراهایی پیرامون خانواده‌اش می‌شد. جواد عزتی در نقش ناصر برادر نادر بازی می‌کرد که معلم بود و تلاش می‌کرد رفتارش در چارچوب باشد.
معلم یا بازیگر؟ مسأله این است
در کنار تولیدات مختلف تلویزیون با محوریت حال و هوای مدرسه و کاراکتر معلم‌ها، باید به بسیاری از بازیگرانی اشاره کرد که قبل از مشغول شدن به بازیگری، در قامت معلم فعالیت می‌کردند.
مهران رجبی از جمله همین بازیگران است که پیش از این درباره خاطره خود از شغل معلمی گفته بود: یکی ازدلایلی که من خودم را از معلمی بازخرید کردم، حقوق این شغل بود. بازیگری برای من درآمد بیشتری داشت. همیشه اوضاع یکسان نیست. من هم دوران بازنشستگی و استراحت دارم و واقعا نمی‌توانستم روی پولی که از شغلم به‌دست می‌آوردم حساب چندانی باز کنم. من حدود ۲۰ سال سابقه تدریس دارم، هنرستان، گرافیک درس می‌دادم و بعد از اینکه وارد دنیای بازیگری شدم که همه هم می‌دانند چطور این اتفاق افتاد، دیگر فرصت تدریس نداشتم وبعد ازاین‌که حضور درعرصه بازیگری جدی شد خود را بازخرید کردم و دیگر درس ندادم. علت این موضوع هم این بود که واقعا فرصت نمی‌کردم هم در مدرسه و کلاس‌ها حضور داشته باشم هم سر صحنه فیلم‌ها وگرنه معلمی و تدریس را هنوز هم دوست دارم، گرچه فکر می‌کنم شرایط مالی و حقوقی این شغل‌ها واقعا نابسامان است و معلم‌ها با مشکلات زیادی در کارشان دست و پنجه نرم می‌کنند.
زهرا سعیدی، بازیگر دیگری است که پیش از مشغول‌شدن به حرفه بازیگری، معلم زبان انگلیسی بوده است. او از دوران دبستان و با حضور در تئاترهای مدرسه با هنر بازیگری آشنا شد و زمانی که خواست به صورت حرفه‌ای وارد عرصه بازیگری شود با مخالفت مادرش مواجه شد و به‌ناچار از علاقه‌اش صرف‌نظر کرد و ادامه تحصیل داد. او پیش از این در یک مصاحبه گفته بود: من قبل از این که معلم شوم، تئاتر کار می‌کردم. آن موقع هدفم این نبود که کار بازیگری را ادامه دهم اما علاقه داشتم. حتی مدتی هم با اداره فرهنگ و هنر آن موقع قرارداد بستم اما وقتی خواستم ادامه تحصیل دهم به علت اصرار مادرم که خیلی دوست داشت من معلم شوم، تصمیم گرفتم زبان تدریس کنم. ورود به حرفه معلمی، قرار گرفتن مقابل کلاس و تعامل با بچه‌ها برای بعضی معلم‌های تازه‌کار، یک مقدار استرس به همراه دارد.
زهره حمیدی هم بازیگر دیگری است که تجربه درس دادن در مدرسه را داشته. او پیش از این گفته بود: من در سال‌های ۵۲ تا ۵۴ معلم بودم و وقتی فرزندان دوقلویم به دنیا آمدند، مجبور به ترک این شغل شدم و نتوانستم ادامه دهم. آن زمان در روستا بودیم و من هم مربی مهد‌کودک بودم و هم در یک پروژه با عنوان «پیکار با بی‌سوادی» به زنان و دختران جوان درس می‌دادم. آن زمان خودم در رشته اقتصاد تحصیل می‌کردم و همزمان درس هم می‌دادم.
مهوش وقاری راهم باید از دیگر بازیگرانی دانست که به همراه همسرش زنده‌یاد محسن قاضی‌مرادی،ازکارمندان بازنشسته آموزش و پرورش بودند. ازجمله دیگر بازیگرانی که شغل معلمی را هم تجربه کردهاندمیتوان به سیدجواد هاشمی، قدرت‌ا... ایزدی و سیروس همتی اشاره کرد.
ام فهد، زن مشهور عراقی کیست و چرا کشته شد؟